اجزای تشکیل دهنده سنتور
همانطور که در مقاله قبلی "راهنمای خرید سنتور" به اجزای تشکیل دهنده سنتور اشاره کردم، در این مقاله نیز قصد داریم که اجزای تشکیل دهنده سنتور را دقیق تر مورد بررسی قرار دهیم. شاید براتون سوال باشه که چرا روی این تایپ مقاله فوکوس زیادی داریم!؟ خب دلیلش اینکه با توجه به وضعیت معیشتی الان کسی نمیخواد کلی هزینه کنه و سنتور خوبی دستش نرسه، یعنی ما فقط داریم گوشزد می کنیم که چه چیزهایی رو در خرید سنتور باید بهشون دقت کرد.
- جعبه صوتی جعبه صوتی از چهار وجه شامل صفحه رو و زیر و کلاف‌های جانبی ساخته شده است. ضلع بزرگتر ذوزنقه معمولا ۹۰ و ضلع کوچک آن حدود ۳۶ سانتی متر است. کلاف‌های جانبی دارای ارتفاع ۶ و قاعده ۲۶ سانتی متر هستند. این ساز را از چوب‌های محکم مانند گردو، آزاد و فوفل ساخته میشود و مرغوب‌ترین قسمت چوب را برای صفحه رو انتخاب میکنند؛ زیرا بیشترین فشار بر این صفحه وارد میشود.
- پل‌ها داخل جعبه ساز بین صفحه رو و زیر پل‌هایی استوانه‌ای شکل به قطر حدود نیم تا یک سانتی‌متر نصب میکنند تا فشار وارد بر صفحه رو را تحمل و از نشست صفحه جلوگیری کنند. پل ها علاوه بر آن بر ایجاد تعادل و کیفیت صدای ساز نیز تاثیر می‌گذارند. محل اتصال و نصب این پل‌ها به نسبت موقعیت چوب متفاوت است و جالب است بدانید که در بعضی از سنتورها که جعبه‌ی صوتی بزرگی دارند از پل‌های شانه‌ای استفاده میکنند
- خرک روی صفحه‌ی رو قطعه‌های کوچک چوبی و استوانه‌ای به ارتفاع ۲ و قطر یک و نیم سانتی متر نصب شده است. روی خرک شیاری برای نصب مفتول فلزی نصب میکنند. مفتول‌ها مانع تماس سیم با چوب و موجب شفاف شدن صدای ساز میشوند. سنتور دارای ۱۸ خرک است که ۹ خرک در سمت راست و ۹ خرک در سمت چپ قرار گرفته اند و از روی هر خرک ۴ سیم می‌گذرد که همصدا با هم کوک میشوند. بد نیست بدانید که معمولا خرک‌های طرف راست به اندازه ۲ میلی متر کوتاه‌تر از خرک‌های سمت چپ هستند تا سیم‌های طرف چپ بر سیم‌های سمت راست سوار باشند.
- شیطانک شیطانک دو قطعه باریک و چوبی به اندازه طول قاعده ذوزنقه است که در طرفین راست و چپ صفحه‌ی رویی نصب میشوند. بر روی سطح رویی شیطانک شیار‌های افقی کم عمقی به فاصله‌ی یک میلی متر و به تعداد سیم‌های سنتور برای عبور هر سیم ایجاد شده‌اند. همچنین در طول شیطانک شیاری وجود دارد که یک مفتول فلزی با قطر یک تا یک و نیم میلی متر از روی آن عبور کرده است.
- سیم گیر به تعداد سیم‌های ساز، ۷۲ مفتول فلزی در ردیف‌های چهارتایی در بدنه کلاف سمت چپ سنتور نصب میشود که نیمی از مفتول به داخل کلاف فرو می‌رود و نیمی دیگر به سمت بیرون است و یک سر سیم به آن گره می‌خورد.
- گوشی‌های ساز سنتور، این ساز خوش صدای ایرانی دارای ۷۲ میله از جنس فولاد یا فلزات ضد زنگ است که در بدنه کلاف سمت راست در ردیف‌های چهارتایی نصب میشوند. قسمت بیرونی این گوشی‌ها دارای یک سوراخ است که یک سر سیم داخل آن فرو می‌رود و اضافه سیم دور گوشی پیچیده میشود.
- سیم‌های ساز این ساز دارای ۷۲ سیم به قطر حدود چهاردهم است که ۳۶ سیم به رنگ زرد و از جنس مس یا برنج هستند و در گروه‌های ۴ تایی روی ۹ خرک سمت راست قرار می‌گیرند. ۳۶ سیم دیگر به رنگ سفید و فلز فنری هستند که در گروه‌های ۴ تایی روی ۹ خرک سمت چپ قرار می‌گیرند.
- مضراب ساز سنتور همانطور که در ابتدای مقاله گفته شد این ساز به کمک دو مضراب چوبی نواخته میشود. مضراب از سه قسمت زیر تشکیل شده است: سر مضراب: محل برخورد مضراب به سیم است که معمولا برای ایجاد یک صدای گرم و لطیف سر آن را با نمد می‌پوشانند. ساقه مضراب: ترکه‌ی باریکی بین حلقه و سر مضراب است. حلقه مضراب: حالت نیم دایره دارد و با انگشت‌های شست و سبابه و میانی دور حلقه را می‌گیرند.
- کلید کوک برای کوک کردن ساز از وسیله T شکل به نام آچار کوک یا کلید کوک استفاده میکنند. قسمتی از کلید که در دست قرار می‌گیرد ممکن است از جنس چوب یا پلاستیک باشد و در انتهای قسمت دیگر سوراخ کم عمقی به شکل تراش سر گوشی وجود دارد.
- کوک و وسعت صوتی سنتور سنتور این ساز زهی مضرابی دارای ۲۷ صدا در سه پوزیسیون است که در دستگاه‌های مختلف کوک مخصوص به خود را دارند. وسعت معمول صدای این ساز یک نت بیشتر از سه اکتاو است و اگر از پوزیسیون چهارم استفاده شود این وسعت بیشتر میشود.
منبع:معرفی ساز سنتور
